چگونگی تشخیص کمبود روی در بدن + راه درمان

آیا مصرف مواد غذایی حاوی روی شما به اندازه کافی است؟ کمبود روی در بدن چه علائمی دارد و چگونه باید کمبود روی را برطرف کرد؟

نشانه های کمبود زینک (روی) در بدن

مبود روی‌ به معنی ناكافی‌ بودن‌ مقادیر عنصر روی‌ در سلول‌های‌ بدن، بر عملكرد غدد تناسلی مردانه، كبد و عضلات‌ و ساختار استخوان‌ها، دندان‌ها، مو و پوست‌ تاثیر نامطلوب می‌گذارد.

به گزارش آلامتو به نقل از ایسنا، عنصر روی‌ جزئی‌ حیاتی‌ در ساختار بسیاری‌ از آنزیم‌هایی‌ است‌ كه‌ واكنش‌های‌ شیمیایی‌ لازم‌ برای‌ فعالیت طبیعی‌ بدن‌ از جمله‌ عملكرد سیستم ایمنی بدن و ترمیم‌ پوست‌ را تسهیل‌ می‌كند.

هر فردی در هر گروه سنی ممكن است با مشكل كمبود روی مواجه شود اما كودكان‌ در دوران‌ رشد سریع،‌ بیشتر با كمبود این عنصر حیاتی مواجه می شوند.

به گزارش سایت اینترنتی كامن سنس، شایع‌ترین علائم كمبود روی در بدن شامل كم اشتهایی، رشد كم‌ ، احساس‌ مزه‌ یا بوی‌ نامطبوع‌ و كاهش‌ حس‌ چشایی‌ و بویایی‌، كاهش‌ میل‌ جنسی، تیره‌ شدن‌ پوست‌ سراسر بدن، آسیب موها و تغییر شكل‌ ناخن‌ها هستند.

به گفته متخصصان تغذیه، مصرف‌ بیش‌ از حد موادی‌ كه‌ به‌ روی‌ متصل‌ شده و مانع‌ جذب‌ آن‌ در لوله‌ گوارش‌ می‌شوند، عامل مهمی در كاهش میزان این عنصر در بدن است. این‌ مواد شامل كلسیم‌، ویتامین‌ د، رژیم‌ غذایی پرفیبر و آنزیم‌ فیتات‌ موجود در نان‌ سبوس‌دار هستند.

علاوه بر اینها، عوامل دیگری كه از این حیث در درجه دوم اهمیت هستند عبارت از برداشتن‌ هر یك‌ از بخش‌های‌ لوله‌ گوارش‌ به‌ ویژه‌ معده‌ طی عمل جراحی‌، آلوده‌ شدن‌ لوله‌ گوارش‌ با انگل‌ و مصرف‌ بیش‌ از حد شیر در دوران‌ قبل‌ از مدرسه‌ هستند.

بنابراین گزارش، عواملی كه موجب افزایش‌ خطر كمبود روی در بدن می شوند شامل مصرف الكل‌، استفاده‌ از داروهای‌ افزایش دهنده دفع‌ روی‌، بارداری،‌ دیابت‌ قندی‌، بیماری‌ كلیوی‌ یا سیروز كبدی و سوختگی‌ هستند.

متخصصان تاكید دارند كه افراد بزرگسالان‌ نباید بیش‌ از مقادیر توصیه‌ شده‌ و موجود در شیر و سایر لبنیات‌ یا نان‌ سبوس‌دار از این عنصر مصرف‌ كنند. همچنین نباید بیش‌ از 1500 میلی‌گرم‌ كلسیم‌ در روز مصرف‌ كنند. بعلاوه توصیه می‌شود كه از مصرف دوزهای‌ زیاد مكمل‌ ویتامین‌ د نیز پرهیز شود.

در صورت سابقه جراحی‌ گوارشی‌ از مكمل های‌ روی‌ استفاده‌ شود و در مورد آلودگی‌های‌ انگل‌ نیز حتما باید تحت‌ درمان‌ طبی‌ قرار گرفت. قطع مصرف‌ الكل‌ نیز ضروری است چون این نوشیدنی موجب كاهش جذب روی در بدن می‌شود و به دفع بیشتر آن كمك می‌كند. همچنین از مواد غذایی‌ غنی‌ از عنصر روی‌ مانند‌ گوشت‌ قرمز بیشتر مصرف كرده و از مصرف‌ بیش‌ از حد نان‌ سبوس‌دار پرهیز كنید.

چگونه کمبود روی را جبران کنیم؟

یک متخصص تغذیه مصرف منابع غذایی حیوانی را برای تامین روی مورد نیاز بدن مناسب‌تر دانست و گفت: جذب روی از منابع غذایی حیوانی به مراتب بیشتر از منابع گیاهی است.

دکتر احمد درستی در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، گفت: “روی” در ساخته شدن مواد هسته سلول‌ها (اسیدهای نوکلئیک) و پروتئین‌های بدن نقش مهمی داشته و کمبود آن منجر به کاهش ساخت بسیاری از آنزیم‌ها و هورمون‌های ضروری بدن شده و سیستم ایمنی لطمه می‌بیند.

وی ادامه داد: در اثر عدم تولید پروتئین کافی در بدن، رشد سلول‌ها دچار لطمه جدی شده و بهبود و التیام زخم‌ها دچار وقفه می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه عنوان کرد: کمبود روی به یاد گیری و حافظه نیز لطمه جدی وارد می آورد.

درستی کاهش اشتها، کاهش رشد، کاهش حس چشایی، کاهش حس بویایی، تاخیر در التیام زخم را از علائم کمبود روی در بدن عنوان کرد و افزود: ضعف سیستم ایمنی و افزایش ابتلا به بیماری‌ها به ویژه اسهال و عفونت‌های حاد تنفسی نیز از علائم کمبود روی در بدن است.

وی افزود: کمبود ید، کوتاهی قد و تأخیر بلوغ، آلوپسی، اسهال مزمن و بروز بیماری‌های پوستی و مخاطی در اثر کمبود شدید روی به وجود می‌آید.

این متخصص تغذیه در ادامه منابع غذایی تامین روی را شامل گوشت قرمز، گوشت سفید و تخم مرغ دانست و افزود: بادام زمینی، کره بادام زمینی و دیگر مغز دانه‌ها در کنار حبوبات و غلات بویژه وقتی با سبوس مصرف شوند نیز می‌تواند روی مورد نیاز بدن را تامین کند.

وی ادامه داد: مصرف منابع غذایی حیوانی را برای تامین روی مورد نیاز بدن بهتر است چرا که جذب روی از منابع غذایی حیوانی به مراتب بیشتر از منابع گیاهی است.

درستی در ادامه گفت: سبزی‌های سبز تیره، زرد و نارنجی نیز از منابع غذایی دیگری است که دارای مقدار زیادی روی است.

عوارض کمبود روی در بدن

کمبود روی بر فعالیت سیستم ایمنی تاثیر منفی دارد

پژوهشگران دانشگاه اورگان در تحقیقات خود دریافتند، کمبود روی می‌تواند سیستم ایمنی را در پاسخ به محرک‌هایی نظیر التهاب، تحت تاثیر قرار بدهد.

به گزارش سرویس پژوهشی ایسنا، منطقه اصفهان، روی یکی از ریز مغذی‌های ضروری برای بدن است که برای انجام بسیاری از روندهای زیستی نظیر رشد، عملکردهای عصبی و سیستم ایمنی لازم است. این ماده را می‌توان در ماده‌های غنی از پروتئین نظیر گوشت یافت.

در این پژوهش محققان برای نخستین‌بار نشان دادند که کاهش میزان روی باعث فعالیت ناصحیح سلول‌های ایمنی و اختلال در نظم سایتوکاین IL-6 می‌شود. این پروتئین التهاب سلولی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

میزان سطوح روی در موش‌های پیر و جوان مورد مقایسه قرار گرفت؛ نتایج نشان می‌دهد، موش‌های پیری که دچار کمبود روی بودند، دچار التهاب‌های مهلک‌تر و کاهش متیلاسیون IL-6 شده بودند. کاهش این ماده در سلول‌های ایمنی افراد سالمند نیز مشاهده می‌شود؛ در واقع بین سن، کمبود روی و افزایش التهاب رابطه بالقوه‌ای وجود دارد.

بدن انسان توانایی زیادی در ذخیره روی ندارد و بنابراین مصرف منظم آن توصیه می‌شود؛ در حال حاضر میزان مصرف روزانه روی برای آقایان 11 و برای خانم‌ها هشت میلی‌گرم عنوان شده است.

نتایج این پژوهش در مجله Molecular Nutrition & Food Research منتشر شده است.

کمبود روی و شیردهی

پزشکان معتقدند با اندازه‌گیری سطح روی در شیر مادر می‌توان زنانی را که برای شیردهی مشکل دارند، شناسایی کرد.

به گزارش ایسنا، پزشکان دانشگاه ایالت پنسیلوانیای آمریکا در این مطالعه دریافتند پایین بودن غیرعادی سطح روی در شیر مادران می‌تواند نشانه‌ای از بروز مشکل در مدت شیردهی باشد.

مطالعات پیشین این تیم تخصصی حاکی از آن بوده که پروتئین ZnT2 در تنظیم کردن روی موجود در شیر مادر ضروری است. زنانی که در ژن مسئول تولیدات پروتئین دچار جهش ژنتیکی می‌شوند از سطح پایین‌تری از روی در شیر خود برخوردارند و در نتیجه فرزندان آنان که تنها با شیر مادر تغذیه می‌شوند، دچار کمبود شدید روی هستند.

روی ماده معدنی حیاتی برای رشد غده‌های شیری، رشد طبیعی آنها در دوران بارداری، کودکی و نوجوانی است. همچنین اگرچه زنانی که دچار جهش ژنتیکی پروتئین ZnT2 هستند می‌توانند فرزندان خود را با شیر مادر تغذیه کنند اما شیر آنان حاوی مقدار پایینی از روی است.

در این مطالعه پزشکان آمریکایی اطلاعات مربوط به 54 مادر شیرده را بررسی کردند که 36 درصد آنان در پروتئین ZnT2 حداقل یک جهش ژنتیکی داشتند. به گفته پزشکان، زنانی که سطح روی در شیر آنان طبیعی بوده هیچ تغییری در پروتئین ZnT2 نداشتند.

به گزارش مدیکال دیلی، اگرچه لازم است تحقیقات بیشتری برای درک چگونگی تاثیرگذاری سطح روی در شیر مادر و شیردهی انجام شود، اما یافته‌های به دست آمده گام مهمی در شناسایی کودکانی است که در معرض خطر ابتلا به کمبود روی هستند.

کمبود روی و کوتاهی قد

یک متخصص تغذیه با اشاره به شیوع کمبود “روی” میان کودکان دبستانی، گفت: بی‌توجهی به این موضوع موجب خواهد شد تا در آینده جامعه کوتاه قدی داشته باشیم.

دکتر یحیی پاسدار در گفت‌وگو با ایسنا؛ با اشاره به اهمیت عنصر “روی” در سلامت بدن، گفت: این عنصر حیاتی در ترکیبات 50 آنزیم که در فرآیندهای پروتئین سازی، بلوغ جنسی و رشد و نمو نقش دارند، حضور فعال دارد.

پاسدار با اشاره به شیوع کمبود “روی” در کودکان دبستانی، اظهار کرد: با توجه به نقش موثر “روی” در رشد و نمو، در صورت عدم توجه مسوولان مربوطه به این امر در آینده جامعه کوتاه قدی خواهیم داشت.

وی با بیان اینکه عنصر “روی” در بدن ساخته نمی‌شود، گفت: این عنصر باید از طریق مصرف مواد غذایی تامین شود و به همین جهت ضرورت دارد تا رژیم غذایی و تغذیه افراد طوری طراحی شود تا بتواند میزان “روی” مورد نیاز بدن را تامین کند.

وی منبع عمده تامین روی را در فرآورده‌های دریایی دانست و اظهار کرد: علاوه بر ماهی و میگو، مصرف گوشت قرمز و سفید نیز می‌تواند نقش موثری در تامین روی مورد نیاز بدن داشته باشد.

این متخصص تغذیه خاطر نشان کرد: در مناطقی که خاک غنی از “روی” باشد، مصرف سبزیجات و منابع گیاهی نیز می‌تواند نقش موثری در تامین روی داشته باشد.

پاسدار با بیان اینکه علائم کمبود روی به راحتی در افراد قابل تشخیص نیست، گفت: علائم بالینی کمبود “روی” تنها در مراحلی که کمبود آن شدید باشد در افراد مشخص می‌شود، بصورتی که تغییرات رنگ پوست مشهود بوده و در سنین رشد کوتاه قدی رخ می‌دهد.

وی اظهار کرد: کمبود “روی” از طریق اندازه‌گیری سرم خون یا نمونه ناخن و مو توسط پزشک قابل تشخیص است.