تعصب چیست و متعصب کیست؟ هر آنچه که لازم است در مورد تعصب بدانید!

هارپر لی (Harper Lee) در کتاب برو دیده بانی بگمار (Go Set a Watchman) این گونه می نویسد: “تعصب یک واژه کثیف و ایمان واژه‌ای تمیز است که در یک چیز مشترک هستند: آن ها زمانی آغاز می شوند که منطق به پایان می‌ رسد.”

دانشمندان بسیاری تاکنون تحقیقات بسیاری انجام داده اند تا پی ببرند که ما چگونه رفتارمان را نسبت به دیگران شکل می دهیم، اما گویا هنوز هم این سوال در پس پرده ابهام همانند یک راز باقی مانده است.

به گزارش آلامتو به نقل از psychologytoday؛ پروفسور دیوید آمودیو در آزمایشگاه علوم اعصاب اجتماعی خود در NYU، مکانیسم های عصبی را تحت تأثیر تعصبات اجتماعی بررسی می کند. او از تعصب تحت عنوان یک پدیده چند سطحی که جوامع، گروه ها، فرآیندهای بیولوژیکی و ذهن افراد را درگیر می کند، یاد می کند.

در قسمت زیر چندین سؤال درباره تعصب توسط پروفسور آمودیو مطرح و پاسخ داده شده است:

آیا همه احساس تعصب می‌ کنند؟

بین اعتقادات تعصب آمیز و واکنش های پیش داورانه تفاوت مهمی وجود دارد. ممکن است برخی از افراد معتقد باشند که آدم متعصبی نیستند، اما نسبت به برخی موارد واکنش های تعصب آمیز داشته باشند.

تحقیقات در مورد کلیشه ها نشان می دهد که صرفا شناخت کلیشه های یک گروه، منجر به فعال شدن خودکار آن کلیشه در ذهن شما می شود، حتی اگر آگاهانه آن کلیشه را رد کنید.

با این تفاسیر می توانیم اینطور نتیجه گیری کنیم که تعصب دارای دو جنبه اتوماتیک و عمدی بوده و در حالی که برخی از افراد به طور عمدی آن را رد می کنند، همه به نوعی نسبت به برخی از مسائل تعصب دارند.

چه کسانی متعصب هستند؟

به دلایل مختلف، مردم علیه گروه های مختلف تعصب دارند. صرفاً تعلق داشتن به گروه های مختلف، بر اساس تشخیص دلخواه، برای ایجاد تعصب کافی است. با این وجود، رقابت بین گروه ها، سلسله مراتب قدرت و درگیری های سیاسی می تواند تعصبات را تشدید کند و محبت را به نفرت و آسیب تبدیل کند.

هسته اصلی تعصب چیست؟

اختلافات از هر نوع می توانند هسته یا دلیل ایجاد یک تعصب محسوب شوند. اما گاهی برخی از عوامل مانند رقابت، تهدید و ترس باعث می شوند که تعصبات شدیدتر، مستحکم تر و ظالمانه تر شوند.

عواطف چه نقشی در تعصب ایفا می کنند؟

احساسات مانند اکثر فرآیندهای روانشناختی، واکنش ما را نسبت به افراد دیگر و چگونگی رفتار با آنها تحریک می کنند.

احساسات زیادی وجود دارد که با تعصب همراه است. به عنوان مثال احساساتی مانند احساس نفرت نسبت به گروه های سیاسی، احساس ترحم نسبت به افراد فقیر یا احساس نفرت نسبت به تهدید یا تسلط بر گروه های نژادی می توانند زمینه ساز ایجاد تعصب باشند.

من فکر می‌ کنم احساسات نقش پشتیبانی‌ کننده ای را در تعصب ایفا می ‌کنند. احساسات به ایجاد یک پاسخ خاص، توجه و شناخت تمرکز می ‌کنند و اقدامات ما را هدایت می ‌کنند.

از دیدگاه علوم اعصاب اجتماعی درباره تعصب چه می توان دید؟

یک بینش جامع این است که تعصب یک پدیده چند فرآیندی است. ذهن ما اشیا را در دنیای ما دسته ‌بندی می ‌کند تا بتواند به آن‌ ها پاسخ دهد. زمانی که ما به انسان‌ ها نگاه می‌ کنیم نیز همین روند اعمال می شود. به همین دلیل است که ما مردم را به راحتی دسته بندی می ‌کنیم.

بینش دیگر این است که تعصب می تواند درک بصری ما از چهره ها را تحت تاثیر قرار دهد. در این دیدگاه، دیدن مساوی است با باور کردن و ایمان آوردن، بنابراین اگر فردی عضوی از گروه را به شیوه ‌ای مغرضانه دید -مثلاً تهدیدآمیزتر از آنچه واقعاً به نظر می رسد- تشخیص و کنترل تعصب بسیار دشوار خواهد بود.

مطالعات علوم اعصاب حتی نشان داده که تعصب و پیش داوری قادر است بر توانایی ما در درک چهره یک فرد از گروه به عنوان یک چهره انسانی، تأثیر بگذارد.

آیا تعصب قابل کنترل است؟

بله، علوم اعصاب اجتماعی نشان داده كه كنترل تعصب می تواند به سرعت و به طور مؤثر انجام شود، به ویژه هنگامی كه مردم می دانند برای پاسخگویی بدون تعصب چه اقداماتی باید انجام دهند.

پادزهر احساس تعصب چیست؟

ای کاش می توانستم بگویم که این چیزی به سادگی “عشق” یا “دلسوزی” است، اما تحقیقات نشان می دهد که تعصب فراتر از ذهن و احساسات فرد است. اگر پادزهری وجود داشته باشد، احتمالا بیشتر مرتبط با ساختار جامعه و نهادهای ما خواهد بود. به عنوان مثال، ما از روان شناسی اجتماعی کلاسیک می دانیم که طبقه بندی اعضای گروه در کنار یک دسته بزرگ تر می تواند تعصبات را تا حدودی کاهش دهد.

با این تفاسیر، در حالی که هدف ما تغییر ساختاری است، علوم اعصاب اجتماعی با جداسازی مولفه های مختلف و نشان دادن شرایطی که تحت آن ما به طور موثر قادر به کنترل تعصب هستیم، درک ما از نحوه کنترل تعصبات را گسترش می دهد.

در حالی که حذف پیش ‌داوری و تعصب از ذهن دشوار است، خویشتن‌ داری می ‌تواند مانع از آن شود که این تعصب در رفتار ابراز شود. این به خودی خود یک هدف ارزشمند است.

چرا ادامه کار بر روی کاهش تعصب در سطوح فردی و اجتماعی مهم است؟

جوامع پیچیده و چند گروهی ما بدون انصاف و عدالت اجتماعی نمی ‌توانند دوام بیاورند. عدالت اجتماعی اساس دموکراسی و حاکمیت موثر است، و بدین ترتیب، تعصب، دموکراسی را تضعیف می‌ کند.

برخی از افراد ممکن است با خود فکر کنند که نسبت به برخی از موضوعات تعصب دارند اما در کنار آن می‌ توانند منصفانه عمل کنند و تعصبات خود را بروز ندهند.

اما چیزی که ما در تجربیات آزمایشگاهی و در زندگی واقعی می بینیم، این است که مردم نمی ‌توانند همه روش ‌هایی را که تعصب بر قضاوت و رفتار آن ‌ها تاثیر می‌ گذارد، را کنترل کنند.

به همین دلیل، یکی از مهم ‌ترین درس ‌هایی که از تحقیقاتم گرفتم، این است که کلید کاهش تعصب در ذهن فرد نیست، بلکه در طراحی و اجرای سیاست ‌ها، رویه‌ ها، سازمان ‌ها و ساختارها برای تضمین عدالت است.