اگربچه‌ دار نمي‌شويد، حتماً بخوانيد!

چگونه با ناباروری کنار بیاییم؟ + راههای درمان

زوج غمگین

اغلب مردم تعريف نازايي را نمي‌دانند. ما از نظر علمي مي‌گوييم اگر يک زوج حداقل يك سال در يك خانه زندگي و بدون استفاده از روش‌هاي پيشگيري، براي بارداري اقدام كنند و خانم باردار نشود، مبتلا به نازايي هستند و بايد به متخصص زنان، زايمان و نازايي مراجعه كنند تا تحت‌درمان قرار گيرند…

منظور از با هم بودن، در يك خانه زندگي کردن و جدانبودن‌هاي طولاني از هم است. برخي زوج‌ها با هم زندگي نمي‌كنند، مثلا شوهر شغلي دارد كه 3 ماه در مسافرت است و يك ماه در خانه حضور دارد بنابراين زماني كه تخمك‌گذاري آغاز مي‌شود، از آنجا كه تخمك يك شبانه‌روز بيشتر زنده نيست، در صورتي كه روابط زناشويي مداوم وجود نداشته نباشد، احتمال بارداري كاهش مي‌يابد و زمان بارداري به تعويق مي‌افتد. واقعيت‌هايي را در ادامه آورده‌ام که توصيه مي‌کنم بخوانيد.

چقدر مقاربت لازم است؟

در سنين جواني، زوج‌هايي كه مي‌خواهند بچه‌دار شوند، بهتر است هفته‌اي 3-2 بار رابطه زناشويي داشته باشند. براي زوج‌هايي که از هم دورند، استاندارد خاصي براي تعداد روابط وجود ندارد اما به‌خصوص اگر سنشان بالا باشد، بايد بعد از گذشت 2-5/1 سال از اقدام به بارداري و موفق نبودن، بررسي‌ها آغاز شود. در كساني كه بعد از 35 سالگي ازدواج مي‌كنند يا از قبل سابقه بيماري خاصي دارند، مثلا شوهر سابقه جراحي بيضه يا واريكوسل يا بيضه نزول‌نكرده داشته باشد، بايد پيش از يك سال بررسي‌ها آغاز و در صورت نياز درمان شروع شود.

در مطب پزشک چه مي‌گذرد؟

وقتي زوجي با مشکل ناباروري به متخصص مراجعه مي‌کنند، ابتدا پزشك شرح حال دقيقي شامل سن خانم و آقا، سابقه بيماري‌ها، داروهايي كه مصرف مي‌كنند، سابقه عمل‌هاي جراحي، سابقه كيست تخمدان، آپانديسيت، جراحي‌هاي بزرگ شكمي، منظم بودن عادت ماهيانه و نشانگان تخمدان پلي‌كيستيك، درد هنگام عادت ماهيانه و ابتلا به انواع عفونت‌ها مي‌گيرد. احتمال بارداري افرادي كه عادت ماهيانه مرتب دارند، بيشتر از كساني است كه هر چند وقت يكبار عادت ماهيانه مي‌شوند يا نشانگان تخمدان پلي‌كيستيك دارند. متخصص زنان دهانه رحم خانم را از نظر عفونت‌ها بررسي مي‌كند و تست پاپ‌اسمير مي‌گيرد. رحم و تخمدان‌ها را معاينه و با سونوگرافي بررسي مي‌كند. گاهي نياز به انجام آزمايش‌هاي هورموني وجود دارد و بعد از اين مراحل درمان‌هاي اوليه انجام مي‌شوند. براي بررسي دليل ناباروري، انجام يك اسپرموگرام از مرد نيز ضرورت دارد. اگر نتيجه اسپرموگرام طبيعي باشد، نگراني‌ها كم مي‌شود اما اگر غيرطبيعي باشد، بايد به متخصص اورولوژي مراجعه كند تا معاينه و آزمايش‌هاي اسپرموگرام و هورموني تكرار شود و با تشخيص قطعي، درمان‌ها آغاز شوند.

دليل ناباروري

معمولا در 30 تا 40 درصد موارد نازايي مربوط به مرد و بين 60 تا 70 درصد موارد مربوط به خانم است. البته گاهي مشكلات مختلفي دارند.

درمان‌هاي زنانه ناباروري

ساده‌ترين دليل قابل درمان ناباروري، اشكال در تخمك‌گذاري‌ است. اگر خانم‌هايي كه تخمك‌گذاري موفق ندارند، به تخمدان پلي‌كيستيك مبتلا هستند، تخمدان‌هاي كم‌كار دارند و… مشكل ديگري نداشته باشند،‌ تخمدانشان با مصرف دارو فعال و چند تخمك آزاد مي‌شود. اگر داروها اثربخش نباشند، بررسي‌هاي پيشرفته‌تر آغاز مي‌شود و گرفتن عكس رنگي از رحم، بررسي رحم و دهانه رحم و ضايعات داخل آن و لوله‌ها لازم است. اگر تنگي يا چسبندگي لوله رحم مشاهده شود، با هيستروسكوپي مشكل برطرف مي‌شود و ضايعات داخل رحم و پوليپ‌ها و چسبندگي‌ها را هم مي‌توان درمان كرد. در صورتي كه چسبندگي شديد يا انسداد در لوله‌هاي رحمي وجود داشته باشد، كار سخت‌تر مي‌شود. البته اگر چسبندگي يك‌طرفه باشد، خانم مي‌تواند با لوله سالم ديگر باردار شود اما اگر هر دو لوله كاملا بسته باشند، درمان سخت‌تر مي‌شود. اين خانم‌ها بايد تحت عمل IVF قرار بگيرند. در اين عمل دارو به خانم داده مي‌شود تا به جاي يک تخمک، چند تخمك در تخمدان رشد كند. در اتاق عمل تخمك‌ها گرفته و با اسپرم شوهر لقاح داده مي‌شوند و جنين تشكيل شده به داخل رحم منتقل مي‌شود. IVF پيشرفته‌ترين روش ناباروري است.

درمان‌هاي مردانه ناباروري

با مشاهده آزمايش اسپرموگرام، كم بودن تحرك اسپرم يا غيرطبيعي بودن شكل آن يا كم بودن تعداد آنها مشخص مي‌شوند. معمولا اين آزمايش تكرار مي‌شود و اگر نتيجه باز هم مناسب نباشد، مرد بايد به متخصص اورولوژي مراجعه ‌كند. بعد از معاينه دستگاه تناسلي و انجام بررسي‌ها و آزمايش‌هاي هورموني، در برخي موارد با تجويز دارو، كيفيت اسپرم بهبود مي‌يابد و بارداري رخ مي‌دهد. تحرك اسپرم آقايان مبتلا به واريكوسل به دليل بيش‌ازحد پرخون بودن سياهرگ‌هاي بيضه كه حرارت بالا در بيضه ايجاد مي‌كنند، پايين است ولي تعداد اسپرم‌ها به بالاي 10 ميليون در هر سانتي‌متر مربع مي‌رسد بنابراين با تلقيح يا IVF درمان انجام مي‌شود؛ يعني به خانم دارو مي‌دهند و زماني كه تخمك‌گذاري انجام شد، زن و شوهر به مراكز نازايي مراجعه مي‌كنند، نمونه‌اي از اسپرم به آزمايشگاه تحويل داده مي‌شود، بعد از كار روي اسپرم و شستشو دادن آن و جداشدن اسپرم‌هاي خوب و فعال، با سوزني بسيار نازك آنها را داخل رحم تزريق مي‌كنند. اين عمل سرپايي و همانند يك معاينه است و درد و بستري شدن و بي‌حسي يا بيهوشي ندارد. تلقيح را چند مرتبه مي‌توان تكرار كرد اما اگر پاسخ مثبت دريافت نشود، بايد جراحي انجام شود. در برخي موارد ممکن است اسپرمي در نمونه اسپرموگرام وجود نداشته باشد. در اين شرايط اگر انسدادي در مسير لوله‌هاي تناسلي آقايان وجود داشته باشد، به اين معني كه اسپرم در بيضه ساخته شود، ولي نتواند خارج شود، با عمل ميكرو، باروري ايجاد خواهد شد يعني از طريق پوست از بيضه اسپرم مي‌گيرند و داخل تخمك تزريق مي‌كنند و بعد از تشكيل، جنين به داخل رحم خانم منتقل خواهد شد.


2 دیدگاه

  1. مهسا

    من هفته ای یبار همسرم رو می بینم . البته قرص ضد بار داری می خورم . اینجوری ک شما می گید اگه قرص نخورم بازم بچه دار نمیشم . درسته ؟

  2. مرتضی

    بسیار مفید و مختصر ممنون

نظر خود را بیان کنید