برای آشنایی با اعمال شب های ماه رمضان و دعاهای این ماه، این مطلب را تا انتها دنبال کنید.
اعمال شب های ماه رمضان
ماه رمضان به ماه مهمانی خدا شهرت دارد زیرا فضیلت بسیاری در درک آن نهفته است. برای اینکه مومنان از برکات این ماه بهره بیشتری ببرند، اعمالی برای روز و شب آن توصیه شده است. مجموعه اعمال مشترک شب های ماه رمضان و دعاهای معروف ماه رمضان را در این پست گردآوری و ارائه می‌کنیم.
همچنین بخوانید: دعای سحر ماه رمضان صوتی
اعمال مشترک شب‌های ماه رمضان
اعمال مشترک ماه رمضان بر ۴ قسم به شرح ذیل است:
- اعمالی که در هر شب و روز از این ماه خوانده می‌شود.
- اعمالی که برای شب‌های ماه مبارک رمضان توصیه شده است.
- اعمال سحرهای ماه مبارک رمضان که به آن سفارش شده است.
- دعاهای مخصوص ماه رمضان که به آن توصیه شده است.
بخش اول: اعمال مشترک شب ها و روزهای ماه رمضان
سید بن طاوس از حضرت امام جعفر صادق و امام موسی کاظم علیهم السلام روایت کرده که فرمودند: بعد از هر نماز در ماه رمضان دعای ذیل را بخوانید:
اَللّـهُمَّ ارْزُقْنی حَجَّ بَیْتِکَ الْحَرامِ فِی عامی هذا وَفی کُلِّ عامٍ ما اَبْقَیْتَنی فی یُسْرٍ مِنْکَ وَعافِیَةٍ، وَسَعَةِ رِزْقٍ، وَلا تُخْلِنی مِنْ تِلْکَ الْمواقِفِ الْکَریمَةِ، وَالْمَشاهِدِ الشَّریفَةِ، وَزِیارَةِ قَبْرِ نَبِیِّکَ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَآلِهِ، وَفی جَمیعِ حَوائِجِ الدُّنْیا وَالاْخِرَةِ فَکُنْ لی، اَللّـهُمَّ اِنّی اَساَلُکَ فیـما تَقْضی وَتُقَدِّرُ مِنَ الاَمْرِ الْمحْتُومِ فی لَیْلَةِ الْقَدْرِ، مِنَ الْقَضاءِ الَّذی لا یُرَدُّ وَلا یُبَدَّلُ، اَنْ تَکْتُبَنی مِنْ حُجّاجِ بَیْتِکَ الْحَرامِ، الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ، الْمَشْکُورِ سَعْیُهُمْ، الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ، الْمُکَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئاتُهُمْ، واجْعَلْ فیـما تَقْضی وَتُقَدِّرُ، اَنْ تُطیلَ عُمْری، وَتُوَسِّعَ عَلَیَّ رِزْقی، وَتُؤدِّی عَنّی اَمانَتی وَدَیْنی آمینَ رَبَّ الْعالَمین.
خدایا! در این سال و هر سال، تا زمانی که عمرم باقی است و در آسایش و گشایش روزی به سر می برم، زیارت خانه ات بیت الحرام را نصیبم گردان. و مرا از درک موقف های گرامی و دیدن مکان های شریف و زیارت قبر پیغمبرت که درودت بر او و آلش باد محروم مکن.و در برآوردن جمیع احتیاجات دنیا و آخرتم یاری ام کن. ای خدا! از تو درخواست می کنم هر آنچه از قضا و قَدَرت را که در شب قدر حتمی قرار دادی و دیگر برگشت و تغییری نمی پذیرد، مرا از حجاج بیت الحرامت قرار دهی. حاجیانی که حجشان پسندیده، سعیشان پذیرفته، گناهانشان آمرزیده و اعمال بدشان بخشیده شده است. و عمر طولانی در راه بندگی ات و روزی ام را فراوان قرار ده و امانت ها و قرضم را ادا فرما.
همچنین سفارش شده است پس از نمازهای روزانه نیز این دعا نیز خوانده شود:
یا عَلِیُّ یا عَظیمُ، یا غَفُورُ یا رَحیمُ، اَنْتَ الرَّبُّ الْعَظیمُ الَّذی لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیءٌ وَهُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ، وَهذا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَکَرَّمْتَهْ، وَشَرَّفْتَهُ وَفَضَّلْتَهُ عَلَی الشُّهُورِ، وَهُوَ الشَّهْرُ الَّذی فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَیَّ، وَهُوَ شَهْرُ رَمَضانَ، الَّذی اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ، هُدیً لِلنّاسِ وَبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی وَالْفُرْقانَ، وَجَعَلْتَ فیهِ لَیْلَةَ الْقَدْرِ، وَجَعَلْتَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ، فَیا ذَا الْمَنِّ وَلا یُمَنُّ عَلَیْکَ، مُنَّ عَلَیَّ بِفَکاکِ رَقَبَتی مِنَ النّارِ فیمَنْ تَمُنَّ عَلَیْهِ، وَاَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ .
ای خدای بلند مقام, ای بزرگوار, ای آمرزنده,ای مهربان! تویی خدای بزرگ که هیچ مانندی ندارد و به گفتار و کردار خلق شنوا و بینا است. و این ماهی که مقامش را بلند گردانیدی و بر دیگر ماه ها کرامت و شرافت بخشیدی, و روزه اش را بر من واجب گردانیدی, ماه رمضان است. ماهی که در آن قرآن را برای راهنمایی مردم و نشان دادن راه هدایت و جدا نمودن حق از باطل فرو فرستادی و شب قدر را در این ماه مقرر داشتی و نیز آن شب را بر هزار ماه برتری دادی; پس ای خدای صاحب منت که هیچ کس بر تو منت ندارد, در میان آن همه بندگانت که منت گزارده ای بر من منت گزار و از آتش دوزخ نجات بخش و به بهشت همیشگی داخل گردان! به حق رحمت بی پایانت ای مهربان ترین مهربانان.
شیخ کفعمی در مصباح و بلدالامین و شیخ شهید از حضرت رسول (ص) نقل کرده اند که ایشان فرمودند: هر کسی که این دعا را در ماه رمضان پس از هر نماز واجب بخواند، خداوند گناهان او را تا روز قیامت بیامرزد، و دعا این است:
اَللّـهُمَّ اَدْخِلْ عَلی اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ اَللّـهُمَّ اَغْنِ کُلَّ فَقیرٍ، اَللّـهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جائِعٍ، اَللّـهُمَّ اکْسُ کُلَّ عُرْیانٍ، اَللّـهُمَّ اقْضِ دَیْنَ کُلِّ مَدینٍ، اَللّـهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ، اَللّـهُمَّ رُدَّ کُلَّ غَریبٍ، اَللّـهُمَّ فُکَّ کُلَّ اَسیرٍ، اَللّـهُمَّ اَصْلِحْ کُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ الْمُسْلِمینَ، اَللّـهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَریضٍ، اللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناکَ، اَللّـهُمَّ غَیِّر سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِکَ، اَللّـهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّیْنَ وَاَغْنِنا مِنَ الْفَقْرِ، اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیءٍ قَدیرٌ .
ای خدا تو بر اهل قبرها نشاط و شادمانی عطا کن؛ فقیران را بی نیاز گردان؛ خدایا گرسنگان را سیر گردان؛ برهنگان را لباس بپوشان؛ خدایا بدهی برهکاران را ادا فرما؛ سوگواران را دل شاد ساز؛ خدایا هر غریبی را به وطن باز رسان؛ هر اسیری را آزادی بخش؛ خدایا فسادگران در کار مسلمانان را اصلاح فرما؛ بیماران را شفا عنایت کن؛ ای خدا به غنای خود جلو فقر ما را ببند؛ بدی های ما را به خوبی صفات خودت تغییر ده؛ خدایا دیَن ما را ادا فرما و ناداری ما را به دارایی و بی نیازی بدل گردان که تو بر هر چیز توانایی.
همچنین بخوانید: متن دعای افطاری ماه رمضان با ترجمه
بخش دوم: اعمال مشترک شب های ماه رمضان
1- مستحب است که افطار پس از نماز صورت گیرد; مگر در صورتیکه ضعف بر شخص غلبه كرده باشد یا جمعى منتظر حضور شخص باشند.
2- با خوراکی‌های پاكیزه و حلال و به دور از شبهات افطار نمایید. و بهتر آن است كه با خرماى حلال افطار كنید تا ثواب نمازش چهارصد برابر گردد. اگر با خرما، آب، رطب، شیر، حلوا، نبات و با آب گرم، و یا هر كدام از این ها افطار كنید، نیز خوب است.
3- هنگام افطار خواندن دعاهای زیر توصیه می‌شود؛ از جمله آن كه بگویید:
اللهم لك صمت و على رزقك افطرت و علیك توكلت
خدایا براى تو روزه گرفتم و با روزى تو افطار مى كنم و بر تو توكل دارم.
همچنین اگر دعاى اللهم رب النور العظیم را كه سید و كفعمى روایت كرده اند بخوانید، فضیلت بسیاری دارد.
همچنین روایت شده که حضرت امیر المومنین علی (علیه السلام) هر گاه می‌خواست افطار کند این دعا را می‌خواند:
بسم الله; اللهم لک صمنا و علی رزقک افطرنا, فتقبل منا انک السمیع العلیم.
به نام خدا. خدایا برای تو روزه گرفتیم و به روزی تو افطار کردیم؛ پس از ما قبول کن، زیرا که تو شنوای دانایی.
4- هنگام میل کردن لقمه اول از افطار بگویید:
بسم الله الرحمن الرحیم; یا واسع المغفرة اغفر لی
به نام خداوند بخشاینده مهربان؛ ای که آمرزش باو گسترده است, بیامرز مرا. تا خدا او را بیامرزد.
و در روایت آمده است که در آخر هر روز از روزهای ماه رمضان، خدا هزار هزار کس را از آتش جهنم آزاد می کند؛ پس از حق تعالی بخواه که تو را یکی از آن ها قرار دهد.
5- در هنگام افطار سوره قدر بخوانید.
6- در هنگام افطار صدقه بدهید و سپس روزه داران را افطار دهید؛ اگر چه به چند دانه خرما یا شربتی آب باشد. و از حضرت رسول (ص) روایت شده کسی که روزه داری را افطار دهد, مثل اجر آن روزه دار برای وی خواهد بود; بدون آن که چیزی از آن کم شود. و نیز از آنِ او خواهد بود ثواب کار نیکویی که به جا آورد آن افطار کرده که فرمود: مومنی که لقمه ای را در ماه رمضان به مومنی بدهد، حق تعالی برای او اجر کسی را می نویسد که سی بنده مومن آزاد کرده باشد و نیز از آن او است نزد حق تعالی یک دعای پذیرفته شده.
7- در هر شب خواندن هزار مرتبه سوره انا انزلناه آمده است.
8- در هر شب صد مرتبه خواندن سوره‌های حم دخان را بخوانید.
9- سید روایت کرده که هر که این دعا را بخواند در هر شب ماه رمضان آمرزیده شود گناهان چهل سال او:
اَللّهُمَّ رَبَّ شَهْرِ رَمَضانَ الَّذى اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ وَافْتَرَضْتَ على عِبادِک فیهِ الصِّیامَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَارْزُقْنى حَجَّ بَیتِک الْحَرامِ فى عامى هذا وَ فى کلِّ عامٍ وَاغْفِرْ لى تِلْک الذُّنُوبَ الْعِظامَ فَاِنَّهُ لا یغْفِرُها غَیرُک یا رَحْمنُ یا عَلاّمُ
خدایا اى پروردگار ماه رمضان که در آن قرآن را فرستادى و بر بندگان روزه را در این ماه واجب کردى درود فرست بر محمد و آل محمد و روزیم گردان حج خانه محترم خود کعبه را در این سال و در هر سال و بیامرز برایم این گناهان بزرگ را که براستى نیامرزد آن ها را جز تو اى بخشاینده و اى بسیار دانا
10- هر شب پس از نماز مغرب دعای حج را بخوانید.
اللَّهُمَّ إِنِّی بِکَ وَ مِنْکَ أَطْلُبُ حَاجَتِی وَ مَنْ طَلَبَ حَاجَهً إِلَى النَّاسِ فَإِنِّی لاَ أَطْلُبُ حَاجَتِی إِلاَّ مِنْکَ وَحْدَکَ لاَ شَرِیکَ لَکَ وَ أَسْأَلُکَ بِفَضْلِکَ وَ رِضْوَانِکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَیْتِهِ وَ أَنْ تَجْعَلَ لِی فِی عَامِی هَذَا إِلَى بَیْتِکَ الْحَرَامِ سَبِیلاً حِجَّهً مَبْرُورَهً مُتَقَبَّلَهً زَاکِیَهً خَالِصَهً لَکَ تَقَرُّ بِهَا عَیْنِی وَ تَرْفَعُ بِهَا دَرَجَتِی وَ تَرْزُقَنِی أَنْ أَغُضَّ بَصَرِی وَ أَنْ أَحْفَظَ فَرْجِی وَ أَنْ أَکُفَّ بِهَا عَنْ جَمِیعِ مَحَارِمِکَ حَتَّى لاَ یَکُونَ شَیْءٌ آثَرَ عِنْدِی مِنْ طَاعَتِکَ وَ خَشْیَتِکَ وَ الْعَمَلِ بِمَا أَحْبَبْتَ وَ التَّرْکِ لِمَا کَرِهْتَ وَ نَهَیْتَ عَنْهُ وَ اجْعَلْ ذَلِکَ فِی یُسْرٍ وَ یَسَارٍ وَ عَافِیَهٍ وَ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَیَ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ وَفَاتِی قَتْلاً فِی سَبِیلِکَ تَحْتَ رَایَهِ نَبِیِّکَ مَعَ أَوْلِیَائِکَ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تَقْتُلَ بِی أَعْدَاءَکَ وَ أَعْدَاءَ رَسُولِکَ وَ أَسْأَلُکَ أَنْ تُکْرِمَنِی بِهَوَانِ مَنْ شِئْتَ مِنْ خَلْقِکَ وَ لاَ تُهِنِّی بِکَرَامَهِ أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِکَ اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلاً حَسْبِیَ اللَّهُ مَا شَاءَ اللَّهُ
خدایا من به وسیله تو و از لطف تو حاجتم را مى طلبم و هر کس از خلقت حاجت مى طلبد بطلبد من از غیر تو حاجت نمى طلبم تو یکتایى و شریک براى تو نیست و درخواست مى کنم به فضل تو و خشنودیت که درود فرستى بر محمد (ص) و اهل بیتش و مرا امسال از حاجیان بیت الحرامت قرار دهى که حجشان نیکو و مقبول و پاکیزه و خالص براى توست که به آن حج در قیامت دیده ام روشن و درجه ام رفیع گردد و نیز روزیم گردان که چشم از حرام بپوشم و عفت خود حفظ گردانم و از جمیع آنچه حرام کرده اى خود را نگاه دارم تا در عالم چیزى محبوبتر نزد من از طاعت و خشیت تو و عملى که محبوب توست و ترک آنچه ممنوع و ناپسند توست نباشد و این کار را بر من سهل و آسان و راحت گردان و سهل عطا کن هر چه به من انعام فرمودى و از تو اى خدا درخواست مى کنم که وفات مرا کشته شدن در راه خود قرار دهى زیر پرچم دین پیغمبرت با اولیاء و دوستانت و باز از تو مى طلبم که به دست من دشمنانت را و دشمنان رسولت را به قتل رسانى و از تو مى طلبم که مرا گرامى کنى به خوار کردن هر که را از خلقت بخواهى و خوارم نگردانى به گرامى کردن احدى از اولیاء و دوستانت بارالها مرا با رسولت همراه ساز خدا مرا کفایت است هر چه خواست خداست نیکو است.
11- در هر شب ماه رمضان دعای افتتاح را بخوانید.
12- در روایت آمده كه هر كس در هر شب از ماه رمضان سوره انا فتحنا را در نماز مستحبى بخواند آن سال حفاظت مى گردد. و از اعمالى كه مستحب است در شب هاى ماه رمضان به جا آورده شود، خواندن هزار ركعت نماز در سرتاسر این ماه است.
همچنین بخوانید: متن دعای بعد از نماز ماه رمضان با ترجمه
بخش سوم: اعمال مشترک سحرهای ماه رمضان
1- سحری خوردن, و سحری را ترک نکند, اگر چه با یک دانه خرمای یا یک لیوان آب باشد. و بهترین سحرها سویق یعنی قاووت و خرما است. و در خبر آمده که حق تعالی و ملائکه صلوات می‌فرستند بر کسانی که در سحرها استغفار می‌کنند، و سحری می‌خورند.
2- سوره انا انزلناه در وقت سحرها بخوانید، که هر کس این سوره را در وقت افطار کردن و سحر بخواند گویی ثواب کسی را دارد که در راه خدا در خون خود بغلتد.
3- در سحرهای ماه رمضان دعای سحر را بخوانید از حضرت امام رضا (ع) نقل شده که فرموده‌اند این دعایى است، که حضرت امام محمد باقر (ع) در سحرهاى ماه مبارک رمضان مى‌خواندند.
بخش چهارم: دعاهای معروف ماه رمضان
دعای ابوحمزه ثمالی در سحرهای ماه مبارک رمضان
در روایت آمده است که امام سجاد، زین العابدین (ع) در تمام سحرهای ماه مبارک رمضان این دعا را می‌خواندند. به همین دلیل توصیه شده است که پیروان عترت طاهرین تأسّی کنند و در سحرها بیدار باشند و این دعای پرفضیلت را قرائت کنند.
دعای سحر
از امام رضا علیه السلام روایت شده است که هر از ماه رمضان هنگام سحر، دعای سحر را بخوانید که فضیلت بسیار دارد.
دعای افتتاح
یکی دیگر از دعاهایی که به خواندن آن در شب های ماه رمضان تاکید شده است، دعای افتتاح می‌باشد.
دعای حج
از جمله دعاهایی که در شب های ماه مبارک رمضان خوانده می‌شود و ثواب زیادی دارد، دعای حج است که در سطرهای بالاتر ارائه شده است.
سخن آخر
امیدواریم این مجموعه از اعمال مشترک شب های ماه رمضان و دعاهای معروف ماه رمضان برای شما همراهان مفید بوده باشد و بتوانید از فضائل این ماه بهره مند شوید.