داروی درمان بیماری سلیاک در حال توسعه است

در حال حاضر، تنها روش درمان موجود برای بیماری سلیاک داشتن یک رژیم غذایی فاقد گلوتن است. اما گویا قرار است تغییراتی را شاهد باشیم. ظرف چند سال، کسانی که به بیماری سلیاک دچار هستند می‌توان از بین چند داروی متفاوت برای درمان وضعیت خود استفاده کنند.

حداقل چهار شرکت مختلف در حال رقابت هستند تا اولین داروی تائید شده برای بیماری سلیاک را وارد بازار کنند. داروهای در حال توسعه از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند: یکی از آنها آنزیمی است که برای تجزیه کردن پروتئین گلوتن طراحی شده است. یکی واکسنی است که به شما کمک می‌کند در برابر گلوتن بی‌حس شوید. هدف سومین دارو جلوگیری از سوراخ شدن معده است. چهارمین دارو نیز به ملکول گلتون می‌چسبد و در طول بدن آن را همراهی می‌کند.

مشخص نیست که کدامیک از این چهار دارو پیروز خواهد شد. اما احتمال زیادی هست که حداقل یکی از آنها تا آخر این دهه، اگر نه بسیار زودتر، تائید شود.

در اینجا یک تحلیل و مقایسه از چهار داروی در حال توسعه را برای شما می‌آوریم:

• داروی ALV003 از داروسازی Alvine . داروسازی الوین بیشترین پیشرفت را در عرضۀ یک دارو برای بیماری سلیاک داشته است. الوین با یک شرکت داروسازی دیگر به نام AbbVie قراردادی 70 میلیون دلاری بسته است که هزینۀ لازم برای تائید و عرضۀ سریعتر این دارو را فراهم می‌کند. این دارو از یک آنزیم گوارشی قوی استفاده می‌کند که می‌تواند باعث تجزیۀ گلوتن قبل از واکنش سیستم دفاعی بدن شما به آن شود. مراحل آزمایشی داروی ALV003 تاکنون امیدبخش بوده است. با اینحال این دارو به بیمار اجازه نمی‌دهد میزان نامحدودی از گلوتن را مصرف کند و در بهترین حالت، انتظار می‌رود تنها در برابر آلودگی متقاطع گلوتن در غذاها از او محافطت کند.
• داروی AT-1001 از شرکت داروسازی Alba. این دارو رقابت نزدیکی با داروی الوین دارد و ممکن است بتواند موفقیت بیشتری در بازار داشته باشد. مراحل آزمایش AT-1001 بعد از عدم کسب نتایج مطلوب در آزمایش‌های اولیۀ کلینیکی کمی عقب افتاد و شرکت بزرگ داروسازی Shire قرارداد خود با شرکت آلبا برای این دارو را در سال 2009 کنسل کرد. با اینحال، یک شرکت داروسازی بزرگ دیگر به اسم Cephalon حقوق این دارو را در اوایل سال 2011 مشروط بر نتایج آزمایش‌های بیشتر خریداری کرد. این آزمایش‌ها نتایج مثبتی داشتند و امسال آلبا اعلام کرد که وارد مرحلۀ سوم از آزمایش این دارو می‌شود، که آخرین مرحله قبل از عرضۀ یک دارو است. AT-1001 جوری طراحی شده که باعث شود بدن شما اتصالات میان سلول‌های درون روده‌ها را ببندد و در نتیجه مشکل “سوراخ روده” را از بین برده یا میزان آن را کاهش می‌دهد. با اینحال، احتمالا AT-1001 نیز بیماری سلیاک را کاملا درمان نمی‌کند و در بهترین حالت، شما را در برابر مقادیر کم گلوتن محافظت می‌کند.
• Nexvax2 از شرکت Immusant. این شرکت به دنبال یک واکسن برای درمان بیماری سلیاک می‌باشد. در حال حاضر نیز داروی آنها آزمایشات مرحلۀ اول را در استرالیا، آمریکا و نیوزیلند سپری ‌می‌کند تا مطمئن شوند Nexvax2 امن بوده و در مقادیر بالا نیز تاثیرگذار است. این دارو بگونه‌ای طراحی شده است که تحمل گلوتن را در سیستم دفاعی بدن ایجاد کند. این به صورت نظری به مردم مبتلا به سلیاک اجازه می‌دهد که دوباره محصولات گلوتن‌دار مصرف کنند. Nexvax2 از نظر ژنتیکی طوری طراحی شده است که برای افرادی که ژن‌های مخصوص بیماری سلیاک دارند (بخصوص ژن DQ2 که تقریبا در 90% کسانی که بیماری سلیاک دارند وجود دارد) کارآمد باشد. بنابراین اگر شما ژن DQ2 را نداشته باشید این دارو کارکردی ندارد، اما شرکت ImmusanT تصمیم دارد بعد از این واکسن‌هایی برای سایر ترکیب‌های ژنی تولید کند.
• داروی BL-7010 از شرکت BioLineRx. این دارو، که قرار بود در اواخر 2013 وارد مرحلۀ آزمایشات کلینیکی شود، بروی موش‌ها آزمایش شده و توانسته واکنش سیستم دفاعی که باعث آسیب‌های گوارشی و تحلیل پرز‌ها در بیماری سلیاک می‌‎شود را کاهش دهد. در واقع BL-7010 به پروتئین گلوتن می‌چسبد که به نظر می‌تواند میزان سمی بودن این پروتئین را کاهش دهد. سپس این دارو – همراه با ملکول گلاتونی که به آن چسبیده – از درون سیستم گوارشی عبور کرده و همراه با مدفوع از بدن خارج می‌شود. BL-7010 هنوز بروی انسان‌ها امتحان نشده است اما نتایج تاکنون نشان داده است که این دارو می‌تواند در مقابل بیماری سلیاک موثر باشد. اکنون لازم است شرکت BioLineRx با آزمایش‌های بیشتر نشان دهد که BL-7010 یک داروی مطمئن است تا بتواند وارد مرحلۀ آزمایشات کلینیکی شود و متوجه شود که آیا این دارو در مقابل انسان نیز موثر است یا خیر. با اینحال، همچون دیگر داروهای بالقوه، این شرکت باور دارد که در بهترین حالت داروی BL-7010 می‌تواند در برابر آلودگی‌های متقاطع موثر باشد و به بیمار اجازه نمی‌دهد مقادیر بالایی از گلوتن را مصرف کند.

باز هم معلوم نیست که کدامیک از این داروهای بیماری سلیاک – یا اصلا هیچکدام – به بازار راه می‌یابند. اما اگر که یکی از آنها موفق شده و وارد بازار شود، انتظار می‌رود که پیشرفت‌های بعدی به سرعت در زمینۀ تشخیص و درمان بیماری سلیاک ایجاد شود، زیرا هم دکترها و هم مصرف‌کنندگان آگاهی بسیار بالاتری نسبت به این بیماری پیدا می‌کنند.