افراد معلول یا توان‌خواه نسبت به سایر مردم، محدودیت‌های بیشتری برای سفر کردن دارند. با توسعه گردشگری و خدمات مربوط به آن، تقاضا برای «سفر قابل دسترسی» یا همان مسافرت معلولان نیز افزایش پیدا کرده است. این موضوع سبب شده تا دولت‌ها و شرکت‌های مسافرتی، زیرساخت‌های لازم برای سفر توان‌خواهان را ایجاد کنند و گسترش دهند.
در ایران امکانات و زیرساخت‌ها برای حمل و نقل توان‌خواهان، به ویژه کسانی که از ویلچر استفاده می‌کنند، وجود دارد و این عزیزان می‌توانند با قطار و هواپیما سفر کنند. در این مطلب با امکانات قطار برای سفر معلولان آشنا می‌شویم.
امکانات قطار برای معلولان چیست؟
سفر با قطار برای افراد توان‌خواه نسبت به هواپیما و اتوبوس مناسب‌تر است، زیرا قطار خدمات و امکانات بهتری به این عزیزان ارائه می‌کند. در چند سال گذشته زیرساخت‌های مناسب برای استفاده معلولان از قطار وجود نداشت و توان‌خواهان برای استفاده از این وسیله نقلیه با مشکلات فراوانی مواجه بودند. در سال ۱۳۹۹ امکان بهره‌مندی معلولان از خدمات ویژه فراهم شد تا افراد توان‌خواه بتوانند در سامانه فروش بلیط قطار، گزینه مربوط به خود را انتخاب کنند. این گزینه به معنای آن است که امکانات لازم برای توان‌خواهان دارای ویلچر مانند مسیر رفت‌وآمد و دسترسی، کوپه و سرویس بهداشتی وجود دارد. دقت داشته باشید که تنها با انتخاب گزینه ویژه معلولین، می‌توانید از این خدمات بهره‌مند شوید.
ایستگاه‌های مجهز به امکانات ویژه معلولان
بیش از ۵۰ ایستگاه قطار در کشور به امکانات ویژه معلولان مجهز شده‌اند. این امکانات شامل مسیرهای رفت‌وآمد، صندلی‌های چرخ‌دار کوچک برای استفاده در قطار، سرویس بهداشتی ایستگاه و سکوی سیار برای ورود به قطار است. توان‌خواهان بهتر است به محض ورود به ایستگاه، شرایط خود را به مسئولان اطلاع دهند تا راهنمایی و خدمات بهتری دریافت کنند.
قطارهای مناسب برای افراد توان‌خواه
تعداد قطارهایی که امکانات لازم را برای استفاده معلولان دارند، روز به‌روز بیشتر می‌شود؛ هرچند به نسبت همه قطارهای ناوگان حمل و نقل ریلی اندک است. قطارهای برخی از شرکت‌های ریلی، خدمات خوبی به توان‌خواهان ارائه می‌کنند. این خدمات شامل ویلچر متناسب با قطار و کوپه مناسب می‌شود. در این قطارها از ویلچرهای کوچک بهره می‌گیرند تا هنگام تردد در راهروها، استفاده از سرویس بهداشتی و ورود به کوپه مشکلی پیش نیاید. کوپه‌هایی که در قطار برای معلولان در نظر گرفته شده، از فضای مناسبی برای جابجایی و قرار دادن صندلی چرخ‌دار برخوردار است. هم‌چنین برخی از قطارها، سرویس بهداشتی بزرگتری دارند که امکان استفاده راحت‌تر افراد ویلچری را از آن فراهم می‌کند.
ویلچرهای مخصوص قطار
بیشتر صندلی‌های چرخ‌دار برای قطار مناسب نیستند و نمی‌توان با آن‌ها در راهروهای تنگ قطار تردد کرد. همان‌طور که اشاره شد در قطار از ویلچرهای کوچک‌تر و استانداردی استفاده می‌شود تا این عزیزان به راحتی بتوانند جابجایی و تردد داشته باشند.
افراد توان‌خواه برای سفر با قطار به چه نکاتی باید دقت کنند؟
به طور کلی، سفر قابل دسترسی در ایران نوپاست؛ بنابراین نمی‌توان انتظار داشت همه نیازهای افراد توان‌خواه در سفرهای ریلی برآورده شود. وقتی از امکانات قطار برای معلولان صحبت می‌کنیم، منظور ما بیشتر افراد معلول حرکتی هستند که نیاز به ویلچر دارند. با توجه به اینکه معلولیت‌های مختلفی وجود دارد، باید هنگام تهیه انواع بلیط قطار، بخصوص بلیط قطار مشهد، نکات زیر را مد نظر داشته باشید.
· هنگام خرید بلیط، گزینه ویژه معلولین را فعال کنید
از آبان‌ماه سال ۱۳۹۹ در سایت‌های خرید بلیط قطار، گزینه مخصوص معلولین فعال شد. همه قطارها امکانات مناسب به معلولان ارائه نمی‌کنند. بنابراین در قدم اول باید مطمئن شوید که ایستگاه و قطاری که انتخاب می‌کنید، امکانات لازم را در این زمینه داشته باشند. خوشبختانه اطلاعات اولیه مربوط به خدمات ویژه معلولان در سایت‌ها به مشتریان داده می‌شود.
· امکانات ایستگاه قطار را بررسی کنید
همان طور که گفتیم بیش از ۵۰ ایستگاه قطار زیرساخت‌های مناسب برای افراد توان‌خواه را دارند. بهتر است افراد دارای معلولیت قبل از رفتن به ایستگاه از طریق تماس و یا اطلاعات سایت‌های خدمات ریلی، از امکانات ایستگاه مورد نظر باخبر شوند. هم‌چنین برای استفاده بهتر از مسیرهای دسترسی ویژه معلولین، زودتر از زمان تعیین شده به ایستگاه بروید.
· از امکانات قطار مطمئن شوید
پیش از انتخاب قطار، امکانات و شرایط آن را بسنجید. اگر دارای معلولیت حرکتی هستید، مطمئن شوید فضای مناسب برای استفاده از ویلچر در قطار مورد نظر وجود داشته باشد. هم‌چنین برخی از قطارها، دارای دستشویی کوچکی هستند که امکان استفاده از ویلچر در آن وجود ندارد. برای آگاهی در این زمینه می‌توانید از طریق سایت شرکت و یا تماس با مؤسسات خدمات ریلی اقدام کنید.
· مأموران قطار را در جریان شرایط خود بگذارید
فراهم کردن امکانات برای توان‌خواهان در ایستگاه و قطار، نیازمند زمان است. بنابراین هنگام ورود به ایستگاه و پیش از سوار شدن قطار، حتماً شرایط خود را به مأموران و مسئولان قطار اطلاع بدهید تا خدمات بهتری دریافت کنید. زودتر از زمان مقرر در ایستگاه قطار حضور پیدا کنید تا در پیدا کردن جای متناسب با شرایط فرد معلول و فراهم کردن ویلچر دچار محدودیت زمانی نشوید.
· از تور استفاده کنید
اگر می‌خواهید با قطار به مقصد گردشگری بروید، بهتر است تورهای مسافرتی را انتخاب کنید. تورهای معتبر علاوه بر اینکه تجربه کافی در زمینه سفر معلولان را دارند، در انتخاب محل اقامت متناسب با شرایط شما، کمک فراوانی می‌کنند. هم‌چنین با انتخاب تور، دیگر نیازی به جستجوی اطلاعات و امکانات ایستگاه و قطار نیست و با آرامش خاطر بیشتری از سفر خود لذت خواهید برد. در صورت داشتن ملاحظات خاص پزشکی، شرایط خود را به تور اطلاع دهید. شاید نکته‌ای از وضعیت شما، کم‌اهمیت به نظر برسد اما در سفر بسیار تأثیرگذار باشد.
· با همراه صبور سفر کنید
شرایط همیشه مطابق پیش‌بینی‌ها پیش نمی‌رود. مأموران قطار شاید از جزئیات شرایط شما و نحوه واکنش صحیح باخبر نباشند و یا نتوانند زمان کافی به کارهایتان اختصاص دهند. بهتر است همراهی صبور را برای مسافرت انتخاب کنید؛ به‌ویژه در مسیرهای طولانی که به کمک بیشتری احتیاج پیدا می‌کنید.
· ملاحظات پزشکی را رعایت کنید
چنانچه از نظر پزشکی، محدودیت‌هایی برای مسافرت‌های طولانی دارید، بهتر است پیش از سفر با پزشک مشورت کنید. اگر تجویز داروی خاص دارید، در صورت نیاز داروی اضافی به همراه داشته باشید. بهتر است ملاحظات پزشکی خود را با مهماندار قطار در میان بگذارید.
· مسیر قبل و بعد از قطار را چک کنید
برای آن دسته از توان‌خواهانی که معلولیت حرکتی و یا مشکل بینایی دارند، مسیر خانه تا ایستگاه قطار و محل اقامت، اهمیت بسیار زیادی دارد. مطمئن شوید که پس از پیاده شدن از ایستگاه قطار، از وسایل حمل و نقل مناسب استفاده می‌کنید.
سخن پایانی
قطار در مقایسه با هواپیما و اتوبوس، مناسب‌ترین وسیله حمل و نقل برای افراد معلول است. توان‌خواهان در قطار از امکانات بیشتری بهره می‌برند. بهتر است پیش از تهیه بلیط از امکانات و شرایط ایستگاه، قطار و محل اقامت اطمینان حاصل کنید تا سفر بهتری داشته باشید.
سفر مارکت یکی از به‌روزترین و معتبرترین سایت‌ها در زمینه گردشگری است. با مراجعه به سایت یا اپلیکیشن سفر مارکت می‌توانید از امکانات قطارها باخبر شوید و بلیط تهیه کنید. با تورهای معتبری آشنا شوید که زمینه سفر قابل دسترسی یا همان سفر معلولان تجربه و سابقه خوبی دارند. هم‌چنین با آگاهی از جاذبه‌های گردشگری شهر مقصد و امکانات اقامتگاه‌ها سفر خوشی را تجربه کنید.