ساز دیوان چیست؟

اجزای تشکیل دهنده ی ساز دیوان:

ساز دیوان دارای هفت سیم است و همچنین دارای ۲۳ پرده است، که این هفت سیم به صورت:

1. سه سیم در پایین که باهم نواخته می شوند و جنس یکی از آن ها فنر است.
2. دو سیم در وسط که بازهم با هم نواخته می شوند.
3. دوسیم در بالا که یکی از جنس فنر و دیگری سیم معمولی است.

هر ردیف سیم به طور هم‌صدا کوک می‌شوند.

۴ گوشی روی دسته ی ساز قرار می گیرد و سه گوشی هم در کنار دسته که معمولا جنس این گوشی ها در سازهای حرفه ای از چوب آبنوس می باشد. سیم‌گیر در منتها علیه قسمت صاف بدنه طنین نصب شده است. قسمت تحتانی آن سوراخی صوتی به قطر ۳۵ میلی‌متر دارد.

دیوان در چه مناطقی از ایران بیشتر نواخته می شود؟

همانگونه که در بالا نیز گفته شد این ساز در بین مردمان مناطق کردستان ترکیه و عراق و سوریه بسیار مورد استفاده قرار می گیرد و در استان های کرمانشاه و سنندج و آذربایجان غربی و ایلام هم بسیار متداول است و علت این امر نزدیکی فرهنگی این مردمان با ساز دیوان است.

تاریخچه دیوان

تاریخچه ساخت دیوان در حدود ۴۰۰ سال پیش در شهر فیرورق (پره) از نواحی شهر «خوی» است.

بر اساس آنچه که در متون تاریخی و هم چنین شیوه ی ساخت این ساز، گمان می رود که این ساز برگرفته از ساز تنبور باشد که در مناطق غربی ایران بالاخص استان کرمانشاه به صورت آیینی از دیرباز نواخته می شده است و هم اکنون هم ادامه دارد.

ساخت کاسه ی دیوان به علت بزرگ بودن آن معمولا به صورت ترکه ای و یا تکه تکه می باشد اما سازنده های متبحری هم وجود دارند که این ساز را به صورت یک تکه یا کاسه ای می سازند.

چوب این ساز معمولا از جنس توت سیاه، گردو، سرخ‌دار یا گلابی است.

انواع دیوان:

این ساز در اندازه‌های مختلف ساخته می‌شود که سایز کوچک آن، “جرا” سایز متوسط آن، “باغلاما دسته کوتاه یا چوغور” و سایز بزرگ آن، “دیوان” نام دارد.

نواختن دیوان:

نواختن دیوان معمولا بر اساس مقامات کردی و ترکی است و شیوه ی نوازندگی آن به این صورت است که نوازنده با استفاده از یک مضراب پلاستیکی می نوازد و هنگام نواختن با انگشت وسط خود به صفحه ی ساز ضربه می زند.

زمان دقیق این ضربات را میزان های موسیقیایی مشخص می کنند و به این صورت است که نوازنده بر سر هرمیزان با انگشت خود به صفحه ی ساز ضربه می زند.