در این پست از آلامتو به تاریخ روز بزرگداشت خیام در سال 1402 و شرحی از زندگینامه خیام نیشابوری می‌پردازیم.
روز بزرگداشت خیام در سال 1402 کی و چه روزی است؟
سالروز تولد این ریاضیدان، منجم، شاعر و … گرانقدر به عنوان روز بزرگداشت او انتخاب شده است و هر ساله در این تاریخ در گوشه کنار ایران و جهان مراسم تکریم از وی با هدف آشنایی مردم با او و دستاوردهای تکرار نشدنی‌اش برگزار می‌شود.
تاریخ دقیق روز بزرگداشت خیام سال 1402 در تقویم شمسی
تاریخ دقیق روز بزرگداشت خیام سال 1402 در تقویم شمسی مصادف است با:
پنج شنبه، 28 اردیبهشت 1402
۱۴۰۲/۰۲/۲۸
تاریخ دقیق روز بزرگداشت خیام سال 1402 در تقویم قمری 1444
تاریخ دقیق روز بزرگداشت خیام سال 1402 در تقویم قمری 1444 مصادف است با:
الخمیس، ٢٧ شوال ١٤٤٤
۱۴۴۴/۱۰/۲۷
تاریخ دقیق روز بزرگداشت خیام سال 1402 در تقویم میلادی 2023
تاریخ دقیق روز بزرگداشت خیام سال 1402 در تقویم میلادی 2023 مصادف است با:
Thursday, May 18, 2023
2023-05-18
زندگینامه عمر خیام
عمر خیام در 28 اردیبهشت 427 در نیشابور، استان خراسان، ایران به دنیا آمد. او ریاضیدان، ستاره شناس، شاعر و فیلسوف برجسته و تأثیرگذار ایرانی بود. آثار او حتی قرن‌ها بعد از حیاتش تأثیر شگرفی بر علم دانشمندان کشورهای دیگر گذاشت.
اوایل زندگی خیام
وی که با نام کامل غیاث الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری متولد شد، در زادگاهش نزد یکی از اساتید خراسان، امام موفق نیشابوری، فلسفه و علوم را فرا گرفت. از آنجایی که نام او “الخیام ” به عنوان “خیمه ساز” ترجمه شده است، گمان می‌رود که این لقب به خاطر شغل پدرش به او داده شده است.
خیام در 20 سالگی کتابی در مورد جبر نوشت. در سال 561، او به یکی از قدیمی‌ترین شهرهای آسیای مرکزی، سمرقند نقل مکان کرد و در آنجا رساله جبر معروف خود را نوشت که بر ریاضیدان انگلیسی جان والیس تأثیر گذاشت. او روزها جبر و فلسفه می‌آموخت و شب‌ها در رصدخانه نوساز اصفهان، نجوم می‌خواند.
خیام جداول نجومی متعددی تنظیم کرد و تقویم جلالی را ایجاد کرد که توسط مالک شاه اول به عنوان تقویم رسمی در ایران پذیرفته شد. پس از کشته شدن سلطان ، عازم زیارت مدینه و مکه شد. او سرانجام توسط سومین پسر ملکشاه اجازه بازگشت به نیشابور را گرفت. او در اینجا به تدریس ریاضیات، فلسفه و نجوم ادامه داد و تا زمان مرگش به عنوان ستاره شناس در دربار سلجوقیان خدمت کرد.
خیام و ریاضیات
اثر تاریخی خیام رساله ای در مورد نمایش مسائل جبر، که وقتی او تنها 22 سال داشت، نوشته شده است. این اثر حاوی اصول جبر است که در نهایت توسط دنیای ریاضیات غرب جذب شد. او در رساله معروف خود، آنچه را که امروزه به عنوان مثلث پاسکال شناخته می‌شود، یعنی آرایه مثلثی از ضرایب دو جمله‌ای مورد بحث قرار داد. در هندسه به نظریه تناسبات کمک کرد و در جبر وجود معادلات را با دو جواب ثابت کرد. عمر خیام چنین سهم عمده‌ای در توسعه هندسه غیر اقلیدسی و به ویژه فرضیه موازی داشت.
پس از آن او کتابی سه بخش با عنوان تبیین دشواری‌های اصول در عناصر اقلیدس نوشت که در آن ویژگی‌های ارقام را در هندسه غیراقلیدسی ثابت کرد و نسبت‌های ضرب را نیز گنجاند. اگرچه او هرگز هدفش اثبات اصل تشابهات نبود، اما به طور تصادفی در توسعه هندسه نااقلیدسی در تلاش خود برای استنتاج فرضیه‌ای معادل که بر اساس اصول ارسطو فرموله کرده بود، مشارکت داشت. با توجه به این که او حرکت را با جهان ماده مرتبط می‌کرد، از آوردن حرکت به تلاش برای اثبات فرض موازی خودداری کرد. بسیاری از مورخان همچنین ریاضیدان مشهور ایرانی را به دلیل داشتن یک قضیه کلی دو جمله‌ای بر اساس کار او در استخراج ریشه‌ها نسبت می‌دهند.
علاوه بر دستاوردهای برجسته خود در جبر هندسی، خیام همچنین اولین ریاضیدانی بود که به آنچه امروزه به نام چهارضلعی خیام-ساکری معروف است، که چهارضلعی با دو ضلع مساوی عمود بر قاعده است، توجه کرد. او مفاهیمی مانند نظم ریاضی، تمایز بین اجسام طبیعی و ریاضی و اهمیت بدیهیات در هندسه را مورد بحث قرار داد.
رباعیات خیام
شعر او شبیه شعر هیچ شاعر پارسی گوی پیش از او نبود و قرن هاست که جایگاهی کاملاً منحصر به فرد در مجموعه بزرگ ادبیات کلاسیک فارسی داشته است. او به خوبی گذرا بودن زندگی و اجتناب ناپذیر بودن مرگ و اهمیت استفاده از لحظه بسیار کوتاهی که برای ما بر روی زمین اختصاص داده شده است را درک کرد.
شعر خیام، انکارناپذیر، آزمون زمان را پس داده است. در ایران، او شخصیتی محبوب و شناخته شده است که کتاب شعرش، مانند شعر حافظ، از لوازم اصلی بسیاری از خانه ها است. در سراسر جهان، اشعار او را می توان تقریباً به هر زبانی که تصور کرد، خواند.
اما چرا؟ چگونه می‌توان گفت که کلمات یک شاعر پس از چند قرن از حیات او حتی با شرایط کنونی جامعه و انسان‌ها همخوانی دارد؟
پاسخ در بی زمانی بودن رباعیات و حقایق جهانی آن نهفته است که فرهنگ، مذهب یا عقیده نمی‌شناسند. در واقع، در زمان‌های نامشخص امروزی، رباعیات ممکن است حتی بیشتر از دوران پرآشوبی که در ابتدا در آن نوشته شده بود، مرتبط باشد. نویسنده مجلل‌ترین کتاب شعری که تا به حال ساخته شده، در مورد دنیای دیوانه و دیوانه ما، اگر امروز در اطرافش بود، چه می گفت؟
این قافله عمر عجب می‌گذرد
دریاب دمی که با طَرَب می‌گذرد
ساقی، غم فردای حریفان چه خوری
پیش آر پیاله را، که شب می‌گذرد.
مرگ و آرامگاه خیام
عمر خیام در 12 آذر 510 در سن 83 سالگی در نیشابور خراسان چشم از جهان فرو بست و پیکرش در باغ معروف خیام در بقعه امامزاده محروق به خاک سپرده شد. مقبره او توسط هوشنگ سیحون تکمیل شد، شاهکاری از معماری ایرانی و یک جاذبه گردشگری بسیار محبوب در ایران کنونی است.
سخن آخر
در این پست از آلامتو به تاریخ دقیق روز بزرگداشت خیام در سال 1402 و شرحی از زندگینامه عمر خیام پرداختیم. امیدواریم این مطلب مورد پسند شما واقع شود.